บทความพึ่งตนเองด้านอาหาร

การประยุกต์หลักเพอร์มาคัลเชอร์สำหรับเกษตรเมือง

หลักการของเพอร์มาคัลเชอร์คือเป็นระบบการเกษตรเชิงนิเวศน์และการเกษตรแบบยั่งยืนที่ได้รับการยอมรับและนำไปปฏิบัติในหลายประเทศทั่วโลก เพอร์มาคัลเซอร์คือการสร้างระบบที่เหมาะสมและสอดคล้องกับสภาพเงื่อนไขนิเวศวิทยา เลือกใช้ลักษณะธรรมชาติของพืชและสัตว์ที่สอดคล้องกับเงื่อนไขของท้องถิ่น และการเลือกออกแบบสิ่งปลูกสร้างและการเกษตรเพื่อให้ระบบเกื้อหนุนกันด้วยการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ เวลา คน และพื้นที่ให้น้อยที่สุด แต่มีประสิทธิภาพในระยะยาว  ที่สำคัญสนับสนุนการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน ความสำคัญของการนำหลักการเพอร์มาคัลเชอร์ที่ง่ายและตอบโจทย์มาประยุกต์ให้เข้ากับเกษตรเมืองเพื่อยกระดับความสามารถในการปลูกผักให้มีประสิทธิภาพ เหมาะกับสภาวะความแปรปรวนของภูมิอากาศ

ตัวอย่างการประยุกต์หลักเพอร์มาคัลเชอร์สำหรับเกษตรเมืองได้แก่

วงบ่อกล้วย/วงบ่อมะละกอ Banana circle/Papaya  circle

เป็นหนึ่งในหลักการเพอร์มาคัลเชอร์ที่ใช้ช่วยลดขยะอินทรีย์ที่เกิดขึ้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวดเร็ว และไม่ต้องการการจัดการมาก แล้วยังส่งผลดีต่อผลผลิตกล้วยและพืชผักสวนครัว

ขั้นตอนในการทำวงบ่อกล้วย

  1. ทำหลุมวงกลมขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 2 เมตร ขุดดินในหลุมให้ลึกประมาณ 0.6 – 1 เมตร นำดินที่ขุดจากหลุมทำขอบรอบหลุม
  2. นำอินทรีย์วัตถุเช่น เศษกิ่งไม้ หญ้าแห้ง ใบกล้วย ใบไม้แห้ง เศษหญ้าใส่ลงในหลุม เติมมูลสัตว์ เช่น มูลวัว ลงในหลุมหนาประมาณ 15 – 20 เซนติเมตร
  3. นำกล้วยหรือมะละกอประมาณ 4- 5 ต้น ปลูกไว้บริเวณขอบปากหลุม สลับกับปลูกพืชผักสวนครัว เช่น พริก กะเพรา โหระพา ตะไคร้ เป็นต้น
  4. สามารถทยอยใส่ขยะอินทรีย์ เศษอินทรีย์วัตถุต่างๆลงในหลุมจนเต็ม (เศษอินทรีย์จะค่อยๆยุบลงไปเอง)

แปลงผักบนเนินดิน Hügelkultur

Hügelkultur เป็นภาษาเยอรมันแปล เนินเขา หลักการนี้เป็นการทำเกษตรที่เลียนแบบวิถีธรรมชาติบริเวณขอนไม้ที่มีการทับทมของเศษอินทรีย์ต่างๆที่อุดมสมบูรณ์ และเป็นพื้นที่ที่มีความชื้นมากกว่าบริเวณอื่นๆ ทำให้พืชพรรณต่างๆ ที่ปลูกบนแปลงผักแบบนี้ เจริญเติบโตได้ดีโดยที่ไม่ต้องเติมธาตุอาหารหรือปุ๋ยบำรุงและใช้น้ำน้อยกว่าปกติ อายุการใช้งานแปลงนานหลายสิบปี

ขั้นตอนการทำแปลงผักบนเนินดิน

  1. ใช้ท่อนไม้หรือพวกกิ่งไม้ เรียงจากใหญ่ไปเล็ก และ เศษใบไม้ ใบหญ้าต่างๆ มากองเป็นฐานสูง6 – 2 เมตร  ขนาดแปลง 1×2  ตารางเมตร ขึ้นอยู่กับพื้นที่
  2. คลุมกองไม้ด้วยฟาง นำดินปลูก (ดิน ขี้วัว แกลบ) โรยทับกองไม้ที่ตั้งไว้ โดยให้ดินมีความหนา ประมาณ ไม่เกิน 30 เซนติเมตร
  3. จากนั้นปลูกผักลงแปลง ผักที่นิยมปลูก เช่น มะละกอ พริก กะเพรา มะเขือ ผสมผสาน ผักสลัด กวางตุ้ง ผักบุ้ง คะน้า เป็นต้น

ประโยชน์ของการทำแปลงผักบนเนินดินคือ พืชผักปลูกจะได้รับสารอาหารจากกิ่งไม้เศษไม้ที่นำมากองสุมไว้ ซึ่งจะถูกย่อยสลายตามธรรมชาติ เป็นการช่วยให้อาหารและความชื้นตามธรรมชาติ  ใช้เศษวัสดุธรรมชาติ กิ่งไม้ ใบไม้ให้เกิดประโยชน์ ใช้พื้นที่ปลูกผักได้อย่างมีประสิทธิภาพ